Okul öncesi çocukların dijital oyunlara olan ilgisi son 10 yılda hızlı bir şekilde artış göstermiştir. Bu hızlı artışın sebebi ise ekrana sahip elektronik cihazların ve akıllı telefonların ekran büyüklüklerinin artması yanında dikkat çekici görsellerinde yer alması olarak görülmektedir. Okul öncesi 3-6 yaş aralığındaki çocukların keşif duygularında artış görüldüğünden dijital oyunlara meraklarının da iyice artmakta olduğu görülmektedir. Yapılan araştırmalarda ise dijital oyunların geneline bakıldığında iyi tasarlanmış oyunların çocuklarda bilişsel becerilerini, sosyal etkileşimleri ve fiziksel aktiviteleri eğlenceli olarak öğretebileceği ve geliştirebileceği görülmüştür. Bunun yanı yapılan farklı araştırmalarda ise şiddet ve korku içeren oyunların saldırganlık, duyarsızlaşma gibi sebeplere yol açtığı da görülmektedir. Oyunda yer alan karakteri benimseme ve oyun karakterine benzer hareketler sergilemede dijital oyunların olumsuz yönleri arasında bulunmaktadır. Örneğin çocuk yüksek bir yerden atladığında kolaylıkla uçabileceği gibi bir süper gücünün olduğuna inanmaktadır. Küçük çocuklar görselliğe önem vermektedirler. Bu sebeple görüntüsü güzel ve çocuğun yapısı ile bağlantılı oyun olduğunda merak duygularıyla hareket edebilmektedirler. Ebeveynler çocuklarının bu tür durumlarda savunmasız olduğunu bilerek çocukların gelişimsel ihtiyaçlarını bilerek bunu uygun oyun seçmeleri gerekmektedir. Ebeveynler çocukların ilgi alanlarını ve yeteneklerini en iyi bilecek kişilerdir. Seçilen oyunun çocuğun ilgi alanları ve yetenekleriyle eşleşmesi önemli olmaktadır. Bu sebeple çocuğa uygun oyun seçilmesi anne ve babanı sorumluluğundadır. Ebeveynler oyunla ilgili gerekli bilgiye sahip olmalı derinlemesine inceleyerek oyunla ilgili kesin olarak bilgi sahibi olduktan sonra çocuğun oyun oynamasına izin vermeleri gerekmektedir. Ayrıca çocuk oyun oynarken değişen yüz ifadelerine dikkat edilmeli ve oyun süreçleri boyunca çocuğun hareketlerine olumsuz etkisi olup olmadığına dikkat edilmelidir. Bunların yanı sıra çocukların genellikle popüler oyunları oynama eğiliminde olduğu görülmektedir. Bunun sebebi arkadaşlarından veya çevresinden duyumlarla hareket etmesi olarak görülmektedir. Özellikle çevrimiçi oyunlar son zamanların en popüler oyun konularından biri olarak karşımıza çıkmaktadır bu nedenle çocuk tarafından oynanan oyunlar hakkında yaşa uygun olup olmadığı ve içerikleri hakkında ebeveynlerin mutlaka bilgi sahibi olmaları gerekmektedir. Çocuğunuzun oynayacağı oyunlarda doğru kararlar verebilmek için https://www.guvenlioyna.org.tr/ inceleyerek detaylı bilgiye ulaşmak için incelenmesi gereken bir site olarak önerilmektedir. Bunun yanı sıra dijital oyunlar ve görsel içeriklerin zararları hakkında bilinçlendirmeyi hedefleyen http://farkindayiz.gov.tr/ sitesi de ziyaret edilerek zararlı içerik bilgilerine ulaşılabilmektedir. Oyunlar hakkında derecelendirme yapan https://pegi.info/ yaş derecelendirme etiketlerine oyundan önce mutlaka bakılmalıdır.
Derecelendirme etiketlerinde;
- PEGI 3 dereceli oyun içeriklerinin tüm yaş gruplarına uygun olduğu kabul edilmektedir. Oyun çocukları korkutacak ses veya içerik barındırmadığı anlamı taşımaktadır. Oyun içerisinde argo kelimeler geçmemektedir.
- PEGI 7 dereceli oyun içeriklerinde küçük çocuklar için korkutucu olabilecek sahne ve ses içerikleri mevcut demektir. Pegi 7 dereceli oyunlarda gerçekçi görünmese de oyun içerisinde şiddet unsurları görülebilmektedir.
- PEGI 12 dereceli oyunlarda fantastik, insana benzer oyun karakterleri yer almaktadır. Gerçekçi olmasa da şiddet unsurları görülmekte, aynı zamanda cinsel içeriklerinde mevcut olabileceği anlamına gelmektedir.
- PEGI 16 dereceli oyunlarda şiddet müstehcenlik görülebilmektedir. Normal hayattaki gibi insani ilişkiler fantastik bir halde oyunlaştırılmıştır. Pegi 16 dereceli oyunlarda argo kelime ve küfür kullanımı yaygındır ve rahatsız edici olabilmektedir. Bunun yanı sıra şans oyunları, tütün ve alkol kullanımı, yasadışı bağımlılık yapıcı maddelere özendirme konusu pegi 16 dereceli oyunlarda mevcut olabilmektedir.
- PEGI 18 dereceli oyunlar yetişkin sınıflandırması içerisinde yer alan oyunları kapsamaktadır. Şiddet içerikleri ve savunmasız karakterleri öldürme tasvirleri sıklıkla kullanılmaktadır. Yasa dışı bağımlılık yapıcı madde kullanımı ve müstehcenlik açıkça görülebilmektedir.
Oyunlar üzerinde görülen simge ve resimler oyun hakkında çeşitli bilgiler sunmaktadır.
Bu tanımlayıcı resim oyunda müstehcenlik olduğu anlamına gelmektedir.
Bu tanımlayıcı resim, küçük çocuklar için korkutucu görüntüler ve korkutucu ses efektlerinin olabileceği anlamına gelmektedir.
Bu tanımlayıcı resim, oyunda argo kelimelerin olduğunu, bazı bölümlerde küfür konuşmalarının olabileceği anlamına gelmektedir.
Bu tanımlayıcı resim, oyun içerisinde nefreti teşvik edecek etnik, dini ve milliyetçi görsellere yer verildiği anlamına gelmektedir.
Bu tanımlayıcı resim, oyun içerisinde kumar oynamayı teşvik edici simülasyonlar, kumarhaneler veya kumar oynamayı öğretici unsurlar içerdiği anlamına gelmesinin yanı sıra şans oyunları ile ilgili görsellerin olduğu anlamını gelmektedir.
Bu tanımlayıcı resim, oyunda yasa dışı kullanılan uyuşturucu, alkol veya tütün kullanımını ifade eder.
Bu tanımlayıcı resim, oyunda şiddet içeriklerinin olduğu anlamına gelmektedir. Oyunda insan benzeri fantastik karakterlerin gerçekçi veya gerçekçi olmayan şekilde şiddete maruz kaldıkları anlamına gelir.
Bu tanımlayıcı resim, oyunda gerçek para ile satın alma yapılabileceği anlamının yanı sıra sanal paralar, oyun içi para birimleri ve abonelik olduğu anlamına gelmektedir. Örneğin reklamları devre dışı bırakma ücreti bu tanımlayıcı ile ifade edilmektedir.
Günümüzde Z kuşağı olarak tabir edilen çocukların dijital oyunlar hayatlarının bir parçası haline gelmiştir. Dijital oyunlar oymamak çocuğa zarar vermemektedir. Fakat özellikle çevrim içi oyunlarda riskli olabilecek bilgiler kötü niyetli kişilerle paylaşılabilmektedir.
Bu sebeple çocuğa;
- Ebeveynlerinin izin sormadan hiçbir zaman çevrimiçi kişisel bilgi verilmemesi gerektiği,
- Şifreler, cep telefonu numarası, ev telefonu numarası ve ev adresi gibi bilgileri paylaşmaması gerektiği,
- Kendisine ya da aile bireylerine ait fotoğrafları ebeveynlerinin izni olmadan paylaşmaması gerektiği,
- Çevrimiçi oyunlar oynamak istediğinde önce ailesine sorması gerektiği, ebeveynleri izin vermediği takdirde hiçbir çevrim içi oyuna kayıt olmaması gerektiği,
- İnternette tanıştığı biriyle asla görüşmemesi gerektiği,
- Çevrimiçi oyunlarda kendisini rahatsız eden bir durumla karşılaştığında hemen aile büyüklerine haber vermesi gerektiği,
- Güvenilir olup olmadığı bir yetişkin tarafından kontrol edilmeden herhangi bir uygulama veya yazılım yüklememesi gerektiği,
- Oyunlarda ne kadar zaman geçirebileceği,
- Dijital oyunların hayatının geri kalanında yapması gereken sorumlulukları yerine getirmesini engelleyecek şekilde uzun süre oynamaması gerektiği,
- Oyunların spor gibi sosyal aktivitelerden uzak tutmaması gerektiği,
- Dışarda veya ev içerisinde hareket halindeyken çevresine ve kendisine zarar verebileceği için telefon veya tablet gibi taşınabilir cihazlardan oyun oynamaması gerektiği,
- Çevrimiçi oyunlarda başka oyunculara karşı saygılı ve kibar davranması gerektiği, anlatılmalı ve bu anlatılanlara uygun davranıp davranmadığı da kontrol altında tutulmalıdır.
